აუგსბურგში, გერმანიის სამხრეთში, მდებარეობს უნიკალური არქიტექტურული და სოციალური ძეგლი – ფუგერაი (Fuggerei), მსოფლიოში უძველესი სოციალური საცხოვრებელი კომპლექსი, რომელიც უკვე 500 წელია, 1516 წლიდან დღემდე, უზრუნველყოფს ხელმისაწვდომ საცხოვრებელს ღარიბი მოქალაქეებისთვის. ეს პროექტი არა მხოლოდ ისტორიული მემკვიდრეობაა, არამედ ადრეული მაგალითი ბიზნესის სოციალური პასუხისმგებლობისა და კერძო-საჯარო პარტნიორობისა. დღეს, როდესაც საცხოვრებლის კრიზისი გლობალური გამოწვევაა, ფუგერაი გვახსენებს, რომ სოციალური ინიციატივები შეიძლება იყოს მდგრადი საუკუნეების განმავლობაში.
ფუგერების დინასტია – ევროპის უმდიდრესი ბანკირები
ფუგერების საგვარეულო, რომელმაც XV–XVI საუკუნეებში ევროპის ეკონომიკურ ცხოვრებაში წამყვანი როლი ითამაშა, სათავეს იღებს 1367 წლიდან, როცა მისი დამფუძნებელი ჰანს ფუგერი ქსოვილების ვაჭრობით იყო დაკავებული. თუმცა, ოჯახის სიმდიდრისა და გავლენის პიკი მოდის იაკობ ფუგერ “მდიდარზე” (1459-1525), რომელმაც თავისი ბიზნესი გააფართოვა და ის საბანკო საქმეს, სპილენძისა და ვერცხლის სამთო წარმოებას, ასევე, საერთაშორისო ვაჭრობას მოიცავდა. ფუგერები იყვნენ ჰაბსბურგთა დინასტიის მთავარი ფინანსური მხარდამჭერებიც, მათ შორის, დიდი წვლილი მიუძღვით იმპერატორ კარლ V-ის არჩევაში 1519 წელს. ისინი ასევე თანამშრომლობდნენ ვატიკანთან და იტალიელ ბანკირებთან, როგორიცაა მედიჩები, რაც მათ ევროპის უმდიდრეს ოჯახად აქცევდა.
ფუგერაის შექმნა – ქველმოქმედება და ქალაქთან თანამშრომლობა
ფუგერაი დაარსდა 1516 წელს იაკობ ფუგერის ინიციატივით, როგორც სოციალური საცხოვრებელი აუგსბურგის ღარიბი მოქალაქეებისთვის. მშენებლობა მიმდინარეობდა 1514-1523 წლებში არქიტექტორ თომას კრებსის ხელმძღვანელობით, თავდაპირველად 52 სახლით. მიზეზი იყო რელიგიური და სოციალური: ღრმად მორწმუნე კათოლიკე იაკობს სურდა, თავისი სიმდიდრის ნაწილი გამოეყენებინა ღარიბების დასახმარებლად, რომლებიც უდანაშაულოდ გაღარიბდნენ. პროექტის დანიშნულება – უზრუნველყოფა ღირსეული საცხოვრებლით კათოლიკე მოქალაქეებისა, რომლებიც მინიმუმ ორი წელი ცხოვრობდნენ აუგსბურგში და არ ჰქონდათ დავალიანება.
თანამშრომლობა აუგსბურგის თვითმმართველ ქალაქთან იყო გადამწყვეტი: ფუგერებმა გააფორმეს კონტრაქტი ქალაქთან, რომლის მიხედვითაც, ფუგერაი საგადასახადო შეღავათებს იღებდა, როგორც საქველმოქმედო პროექტი, სანაცვლოდ კი ქალაქის მცხოვრებლებს ეხმარებოდა სოციალური პრობლემების მოგვარებაში. ეს იყო ადრეული მაგალითი, თუ როგორ შეიძლება ბიზნესმა და ადგილობრივმა ხელისუფლებამ ერთობლივად იმუშაონ სოციალური კეთილდღეობისთვის.
პროექტის მნიშვნელობა – სოციალური პასუხისმგებლობის დასაწყისი
ფუგერაი წარმოადგენს ბიზნესის სოციალური პასუხისმგებლობის ადრეულ მოდელს შუა საუკუნეებში, როდესაც ასეთი კონცეფცია ჯერ კიდევ არ არსებობდა. იაკობ ფუგერმა 1520 წელს დააარსა საქველმოქმედო ფონდი (Fuggerstiftung) 10 000 გულდენის ინვესტიციით. ეს ფონდი ამ დრომდე არსებობს და ის დღემდე აფინანსებს 5 საუკუნის წინ დაწყებულ სოციალურ პროექტს.
სოციალურ საცხოვრისში ცხოვრების ქირა დაარსების დღიდან სიმბოლურია – 5 საუკუნის განმავლობაში ის წელიწადში 0.88 ევროს შეადგენს. დღეს ფონდი 150-მდე მცხოვრებს ეხმარება. პროექტი აჩვენებს, რომ ბიზნესის მოგება შეიძლება გამოყენებულ იქნას საზოგადოების კეთილდღეობისთვის, რაც თანამედროვე კორპორაციებისთვის შთაგონების წყაროა.
ბიზნესისა და ქალაქის თანამშრომლობა სოციალურ სფეროში
ფუგერაი იდეალური მაგალითია ბიზნესისა და თვითმმართველი ქალაქის თანამშრომლობისა სოციალურ საკითხებში. ფუგერებმა არა მხოლოდ ააშენეს საცხოვრებელი, არამედ ინტეგრირებულნი იყვნენ აუგსბურგის ურბანულ ქსელში: კომპლექსი მოიცავდა ეკლესიას, ქუჩებსა და კარიბჭეს, რაც მას “ქალაქში ქალაქად” აქცევდა. ეს თანამშრომლობა დღესაც გრძელდება – ფუგერების ფონდი მუშაობს მუნიციპალიტეტთან ინფრასტრუქტურის, ტურიზმისა და სოციალური პროგრამების განვითარებაში, რაც თანამედროვე კერძო-საჯარო პარტნიორობის (PPP) მოდელს წარმოადგენს.
აღდგენა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ – გამძლეობის სიმბოლო
მეორე მსოფლიო ომის დროს, 1944 წელს, ფუგერაი მნიშვნელოვნად დაზიანდა მოკავშირეთა დაბომბვებისგან – განადგურდა კომპლექსის თითქმის 70%. თუმცა, ფუგერების ოჯახმა და ფონდმა აღადგინეს ის 1945 წლიდან, ორიგინალურ სტილში, რაც აჩვენებს მათ ერთგულებას ისტორიული მემკვიდრეობის მიმართ.
ფოტო: ვიკიპედია
თანამედროვე მართვის სისტემა: PPP-ის მოდელი
დღეს ფუგერაის მართავს Fuggerstiftung, რომლის საბჭოში შედიან ფუგერების ოჯახის წარმომადგენლები, როგორიცაა მარია-ელიზაბეთ გრაფინ თუნ-ფუგერი. ფინანსირება ხდება ტყეების შემოსავლებით, ტურიზმით (ტურის საფასური 6.50 ევრო) და ინვესტიციებით. თანამშრომლობა აუგსბურგის თვითმმართველობასთან მოიცავს ინფრასტრუქტურის მხარდაჭერას, ტურისტულ პოპულარიზაციას და სოციალურ ინტეგრაციას, რაც თანამედროვე PPP-ის კლასიკურ მაგალითად აქცევს. ეს მოდელი აჩვენებს, თუ როგორ შეიძლება კერძო ფონდმა და საჯარო ხელისუფლებამ ერთობლივად უზრუნველყონ სოციალური კეთილდღეობა.
ფუგერაი არა მხოლოდ ისტორიაა, არამედ გაკვეთილი მომავლისთვის: ბიზნესსა და საზოგადოებას ერთად შეუძლიათ, შექმნან მდგრადი გადაწყვეტილებები. დღეს, როდესაც საცხოვრებლის პრობლემა აქტუალურია, ეს 500 წლის პროექტი გვახსენებს, რომ ქველმოქმედება შეიძლება იყოს ეფექტური, გრძელვადიანი და მდგრადი.
